Joanna Wnuk-Nazarowa

Joanna Wnuk-Nazarowa
Kołysanki
na sopran, klarnet, skrzypce, perkusję i fortepian

Kołysanki towarzyszyły mi od pierwszych miesięcy życia. Mama i babcia, obdarzone ładnym głosem i dobrym słuchem, miały bogaty repertuar. Ich kociewsko-kaszubskie pochodzenie, jak też dziecięce lata prababci spędzone na Warmii, spowodowały, że śpiewano mi głównie gwarą – prawdziwe cudeńka: od słodkich „lulanek”, po intrygujące straszydełka!
Kolebiące melorytmicznie motywy pojawiły się niespodzianie w mojej najnowszej twórczości: druga część I Kwintetu na smyczki to kołysanka (à la ninnananna), w operze „Wanda” Wisła kołysze tytułową bohaterkę do najdłuższego ze snów…
Toteż gdy dostałam zamówienie od bydgoskiego „Świątecznego Festiwalu Art Mintaka” na kompozycję dla zespołu Kwartludium z udziałem Joanny Freszel – postanowiłam napisać cykl pięciu „Kołysanek”, gdzie w czterech z nich nie ma tekstu, zamiast konkretnych słów śpiewaczka operuje sylabami charakterystycznymi dla „lulania” maluszka; natomiast w ostatniej części użyłam tekstu i melodii warmińskiej piosenki: „Aż przyjdzie nana”, którą zaśpiewała mi, gdy miałam 4 lata przyjaciółka mojego ojca, sławna piewczyni kultury Warmii i Mazur – Maria Zientara-Malewska.

Joanna Wnuk-Nazarowa urodziła się 28 maja 1949 roku w Gdyni. Studiowała dyrygenturę i kompozycję w klasie Krzysztofa Pendereckiego w Akademii Muzycznej w Krakowie. Studia uzupełniała na mistrzowskich kursach dyrygentury u Hansa Swarowsky’ego w Austrii. Praktykę operową odbyła w Operze Śląskiej w Bytomiu. W latach 1973-74 była zatrudniona na stanowisku kierownika muzycznego w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie, a w latach 1977-78 w Teatrze Starym w Krakowie.

Od 1974 roku jest wykładowcą w Akademii Muzycznej w Krakowie jako członek Zakładu Analizy i Interpretacji Muzyki. Brała udział w licznych seminariach i sesjach naukowych. Zajmowała się publicystyką i pracą naukową, jest autorką m.in. kilka publikacji o twórczości teatralnej Zygmunta Koniecznego. Jako dyrygent brała udział w ważnych festiwalach międzynarodowych („Warszawska Jesień”, Oregon Bach Festival). Wielokrotnie wchodziła w skład jury Festiwalu Piosenki Religijnej „Cantate Deo” w Gliwicach.

Od 1991 do 1997 sprawowała funkcję dyrektora naczelnego Państwowej Filharmonii w Krakowie. Przy opracowywaniu programów koncertowych dbała o szczególne miejsce dla muzyki polskiej. Wielką wagę przywiązywała do programu edukacji muzycznej młodzieży. Była konsultantem Rady Programowej Festiwalu Kraków 2000 oraz członkiem stowarzyszenia Villa Decius.

Z rekomendacji Unii Wolności w latach 1997-99 zajmowała stanowisko Ministra Kultury i Sztuki. W czasie pełnienia swojego urzędu brała czynny udział w niezwykle ważnych forach międzynarodowych: światowym posiedzeniu UNESCO dotyczącym spraw kultury („Wielokulturowość społeczeństw”, Sztokholm 1998), światowym zjeździe ministrów kultury w Kanadzie („Nasza twórcza różnorodność”, Ottawa 1998) oraz spotkaniu ministrów kultury państw Unii Europejskiej (Linz 1998). W grudniu 1998 przewodniczyła polskiej delegacji na międzynarodowej konferencji w Waszyngtonie poświęconej zwrotowi majątku ofiarom Holocaustu.

W latach 2000-2018 pełniła funkcję dyrektora naczelnego i programowego Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Była inicjatorką i pomysłodawczynią wszystkich projektów Orkiestry, w tym Maratonu twórczości Góreckiego, Pociągu do muzyki Kilara, Muzycznych Podróży Morskich, Dnia Kilara, Nocy Kilara, Festiwalu Górecki-Penderecki w 75. rocznicę urodzin kompozytorów, a także biennale Festiwal Prawykonań – Polska Muzyka Najnowsza. Jednym z jej największych sukcesów w roli dyrektorki NOSPR było doprowadzenie do wybudowania nowej siedziby orkiestry. Uroczyste otwarcie nowego gmachu miało miejsce w 2014 roku i zostało uznane za Wydarzenie Roku przez kapitułę nagrody Koryfeusz Muzyki Polskiej 2015.

W twórczości kompozytorskiej Joanny Wnuk-Nazarowej ważne miejsce zajmuje muzyka teatralna (m.in. „Król umiera” Eugène Ionesco, „Mizantrop” Moliera w Teatrze Starym, „Ryszard III” Wiliama Szekspira w Teatrze Wybrzeże), w tym do spektakli teatru telewizji (m.in. „Sen srebrny Salomei” Juliusza Słowackiego). Dokonała również wielu opracowań muzycznych i napisała muzykę do spektakli telewizyjnych (m.in. w reż. Kazimierza Kutza: „Kolacja na cztery ręce”, „Antygona w Nowym Jorku”, „Emigranci”, „Wujaszek Wania”, „Ziarno zroszone krwią” oraz Krzysztofa Nazara: „Mizantrop”, „Sen srebrny Salomei”, „Urodziny”).

Joanna Wnuk-Nazarowa została uhonorowana wieloma odznaczeniami i nagrodami, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, srebrnym i złotym medalem „Gloria Artis”, Złotym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju, Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”, Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki III stopnia za działalność pedagogiczną, Nagrodą Honorową Związku Kompozytorów Polskich, a także Nagrodą Honorową Koryfeusz Muzyki Polskiej 2018.

Obecnie jest dyrektorem Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. Karola Szymanowskiego, mającego popularyzować polską muzykę na świecie oraz utrwalać w świadomości odbiorców znaczenie postaci Szymanowskiego i jego twórczości. I edycja konkursu odbyła się w Katowicach w dniach 10-23 września 2018 roku. Podczas finałowej gali Joanna Wnuk-Nazarowa została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz rozwoju polskiej kultury.

W 2021 roku Joanna Wnuk-Nazarowa skomponowała swoją pierwszą operę. Bezpośrednim impulsem do napisania „Wandy”, były obchody Roku Cypriana Kamila Norwida. Podstawą libretta, opracowanego przez samą Wnuk-Nazarową, jest Norwidowski dramat-misterium pod tym samym tytułem, wydany drukiem w 1851 roku. Pierwsze muzyczne szkice do utworu powstały w roku 2019, intensywne prace nad partyturą trwały cały następny sezon i zakończyły się na kilka miesięcy przed półsceniczną prapremierą, która odbyła się 10 września 2021 roku na Dziedzińcu Arkadowym Zamku Królewskiego na Wawelu – z udziałem między innymi Agaty Schmidt w roli tytułowej, Tomasza Koniecznego w partii Grodnego, oraz zespołów Opery Krakowskiej pod dyrekcją Michała Klauzy (rejestracja audiowizualna prawykonania ukazała się na płycie blu-ray, wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w katalogu ANAKLASIS). Premiera pełnej inscenizacji dzieła – z tymi samymi wykonawcami i w reżyserii Waldemara Zawodzińskiego – odbyła się 1 kwietnia 2023 roku w Operze Krakowskiej.